بیانیه پایانی نشست العلا بیشتر تعهد به آشتی میان سعودی و قطر است تا آشتی میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس. از زمان آغاز مذاکرات میان ریاض و دوحه و در چند هفته گذشته، نشانه‌هایی وجود داشته که می گوید ابوظبی و منامه چندان تمایلی به کنار گذاشتن کینه خود از قطر ندارند. دوحه روز 9 دسامبر ادعا کرد جت‌های بحرینی حریم هوایی قطر را نقض کرده‌اند و به همین دلیل از بحرین به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده است؛ منامه این ادعا را رد کرد. سه روز بعد قطری‌ها سه ملوان بحرینی را در آب‌های قطر دستگیر کردند. به نظر می‌رسید تماس بین دو کشور در نشست العلا تقریبا غیرممکن بوده، چراکه در نهایت آزادی ملوانان با وساطت عمان انجام شد. به علاوه، تنها دو هفته پس از آشتی، منامه اعلام کرد املاک یک عضو خاندان سلطنتی قطر (عموی امیر قطر) در بحرین را ضبط می‌کند.

کینه میان قطر و امارات شاید حتی از اختلاف دوحه با بحرین و عربستان هم عمیق‌تر باشد. بدیهی است که دوحه و ابوظبی همچنان جنگ‌های منطقه‌ای از جمله در یمن، سوریه، لیبی و شرق مدیترانه را از زاویه‌های مختلفی می‌بینند. به علاوه نقش ایران و ترکیه در منطقه خلیج‌فارس و خاورمیانه بزرگ همچنان مانعی در برابر نزدیکی دو کشور به یکدیگر محسوب می‌شود. مشخص است که قطر و امارات به بن‌بست رسیده‌اند، چراکه هیچ تلاش ملموسی برای بازسازی کانال‌های ارتباطی میان دو کشور یا ترمیم آسیب‌های ناشی از حصر انجام نشده است. این اختلاف میان قطر و امارات بسیار بی‌سابقه بود، به ویژه از این منظر که هر دو از رسانه‌های مختلف برای تخریب دیگری استفاده کردند.

رسانه‌ها، مطبوعات و فعالان شبکه‌های اجتماعی امارات به اعضای خانواده سلطنتی قطر حمله کرده‌اند. چه در جریان بحران سه و نیم ساله در شورای همکاری خلیج‌فارس و چه حتی پس از نشست العلا، جنگ اطلاعاتی میان رسانه‌های اماراتی و قطری به ‌شدت داغ بوده است. رسانه‌های امارات قطری‌ها را متهم به تامین مالی گروه‌های افراط‌گرا و رسانه‌های مورد حمایت قطر نیز به اقدامات نظامی امارات در شاخ آفریقا حمله می‌کنند. سیاست خارجی واگرای دو کشور و مداخله آنها در امور داخلی یکدیگر باعث شده موانع جدی به وجود بیاید و اعتماد متقابل بیش از پیش از بین برود. همچنین در حالی که مرز میان عربستان و قطر باز شده و مردم و کالاها از آن عبور می‌کنند، هنوز خبری از سفر اماراتی‌ها و قطری‌ها به کشور یکدیگر دیده نمی‌شود.

آشتی مصنوعی باعث حل و فصل اختلافات  حل ‌نشده نمی‌شود

با اینکه همه جا صحبت از آشتی میان کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس است و خیلی‌ها آن را جشن گرفته‌اند، اما باید پرسید نشست العلا چقدر توانسته اوضاع منطقه خلیج‌فارس را تغییر دهد. پایان حصر قطعا باعث ایجاد فرصت‌های جدید برای همکاری بیشتر میان کشورهای عضو شورای همکاری در بازیابی اقتصادی پساکرونا، تنوع‌بخشی به اقتصاد، گردشگری و دیگر حوزه‌ها می‌شود. با این وجود هیچ کس نمی‌تواند انکار کند که هنوز ریشه‌های اصلی تنش میان پادشاهی‌های عرب در هر دو طرف منازعه حل‌ نشده باقی مانده است. در نهایت، این حصر تنها یک نشانه از این اصطکاک‌ها بود، نه عامل و علت اصلی آن. بدون پرداختن به مشکلی که منجر به آغاز اختلافات در سال 2017 شد، این خطر وجود دارد که در آینده منطقه خلیج‌فارس وارد بحران سوم شود.

اگر بخواهیم کینه میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس را موشکافانه بررسی کنیم، باید به سوالات و دغدغه‌های مهمی در خصوص آینده منطقه عرب‌نشین پاسخ دهیم. آیا کشورهای عربی باید در فضای سیاسی خود به احزاب اسلام‌گرا فرصت حضور بدهند؟ کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به مراکز قدرت اسلام‌گرایی که پس از بهار عربی ظهور کردند چگونه باید نگاه کنند؟ رسانه‌های عرب باید تا چه حد استقلال داشته باشند؟ به علاوه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در مورد مسائل حساسی مثل نقش ترکیه و ایران در فضای امنیتی خلیج‌فارس با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس باید برای جلوگیری از بحران سوم، به این مسائل رسیدگی کنند.